چه هنگام برای عملیات روسیه در سوریه برنامه ریزی شد؟ این سوالی است که امروز پس از آغاز بمباران مواضع مخالفان حکومت اسد در سوریه، خود را مطرح می‌کند؛ عملیات بمبارانی که ابتدا مسکو اعلام کرده بود هدف از آن مقابله با گروه دولت اسلامی موسوم به داعش است، اما به سرعت موضع رسمی روسیه تغییر کرد و سخنگوی کرملین دوشنبه گفت هدف عملیات، حمایت از ارتش سوریه است.
این مساله همزمان شده است با گزارش‌های حاکی از عزم رژیم دمشق به آغاز عملیات بزرگ زمینی با کمک همپیمانانش از جمله ایران و حزب‌الله لبنان؛ به گونه‌ای که خبرگزاری رویترز چند روز پیش به نقل از منابع لبنانی از رسیدن صدها سرباز ایرانی برای پیوستن به حمله بزرگ زمینی در حمایت از نظام اسد خبر داده بود.
این نخستین عملیات زمینی هماهنگ شده میان نیروهای دولتی سوریه و روسیه است. دیده‌بان حقوق بشر سوریه چهارشنبه ۷ اکتبر خبر از آغاز حملات زمینی نیروهای نظام اسد با مشارکت شبه‌نظامیان هم‌پیمانش همچون حزب‌الله لبنان علیه مواضع مخالفان در غرب سوریه خبر داد.

سلیمانی در مسکو

درباره برنامه ریزی برای عملیات، خبرگزاری رویترز از سفر ماه ژوئیه گذشته قاسم سلیمانی به مسکو خبر داده است؛ سفری که گام اول را در مسیر برنامه ریزی برای مداخله نظامی روسیه در سوریه برای حمایت از نظام بشار اسد تشکیل می‌دهد.
سلیمانی فرمانده «سپاه قدس» بازوی خارجی سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران است که مسئولیت مستقیم آن را علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی بر عهده دارد.
بنا بر این گزارش به نقل از منابع منطقه‌ای: «سلیمانی بر عملیات زمینی در سوریه علیه مخالفان نظارت می‌کند. او نقشی اصلی در برنامه ریزی برای عملیات مورد حمایت روسیه و ایران ایفا می‌کند.»
سلیمانی در سفر خود به مسکو، درباره بحرانی شدن جبهه‌های نبرد در سوریه سخن گفت، آن‌جا که مخالفان به سمت ساحل در حال پیشروی بوده و بدین ترتیب خطری واقعی برای پایگاه اصلی بشار اسد و طایفه علوی تشکیل می‌دهند. همچنین پایگاه دریایی روسیه در طرطوس مورد تهدید قرار می‌گیرد.
یک مسئول منطقه‌ای برجسته در این باره گفته است: «مسکو نقشه سوریه را روی میز گذاشت. روس‌ها بسیار نگران بودند زیرا همه چیز به سمت فروپاشی حقیقی نظام پیش می‌رفت.»
در آن روز طرف ایرانی تاکید کرد که همچنان فرصت باقی است و می‌توان زمام امور را بار دیگر در دست گرفت. اینجا بود که قاسم سلیمانی نقشی در متقاعد کردن آن‌ها برای مداخله در سوریه ایفا و تاکید کرد که همچنان همه برگ‌های برنده از دست نرفته است.
سه مسئول بلندپایه در منطقه می‌گویند که پیش از سفر ژوئیه قاسم سلیمانی به مسکو، تماس‌هایی میان مسئولان بلندپایه ایران و روسیه برقرار شد که حاصل آن، توافقی سیاسی بر سر ضرورت افزایش حمایت از اسد بود.
به نظر می‌رسد سه مسئول بلندپایه به سفر معاون میخائیل بوگدانوف معاون وزیر امور خارجه روسیه به تهران اشاره دارند که در آن با مسئولان ایرانی از جمله حسین امیرعبداللهیان مرد سپاه پاسداران در وزارت امور خارجه، دیدار و گفت وگو کرد.
بوگدانوف که فرستاده رئیس جمهوری روسیه در امور خاورمیانه نیز هست آن هنگام با مسئولان ایرانی بر سر وضع پایه‌های جدیدی از ائتلاف میان تهران و مسکو به توافق رسیده بود؛ ائتلافی که اعلام شد علیه داعش است اما به نظر می‌رسد هدف از آن حمایت از نظام اسد باشد.
گزارش‌ها می‌گوید که ایرانی‌ها و روس‌ها برای نخستین بار به دیدگاهی مشترک و برداشت‌های امنیتی و سیاسی برای فعالیت در سوریه دست یافتند. ایرانی‌ها می‌دانند که عملیات روسیه به آن‌ها در به دوش کشیدن بار نبرد در حال برنامه ریزی در سوریه کمک می‌کند.
سه مسئول بلند پایه می‌گویند که برنامه ریزی برای دخالت از چند ماه پیش با افزایش شکست‌های اسد، آغاز شد. این بدان معنی است که تهران و مسکو بر سر راه‌های حمایت از اسد با یکدیگر بحث و تبادل نظر می‌کردند در حالی که مسئولان غربی درباره آن‌چه سخن می‌گفتند که به عقیده آن‌ها، نرمش مسکو درباره آینده بشار اسد بود.
پیش از تحرکات اخیر، ایران از راه اعزام شبه‌نظامیان شیعه برای جنگ در کنار نیروهای نظام، به اسد کمک کرده بود. همچنین افسران سپاه پاسداران به عنوان مشاور به سوریه اعزام شدند که برخی از آن‌ها کشته شدند.
روسیه نیز ارتش نظام سوریه را مجهز به اسلحه و از دمشق در برابر تلاش‌های غربی برای تحریمش در سازمان ملل، حمایت سیاسی کرده بود.
این حمایت‌ها اما مخالفان مسلح را از کاهش دادن سیطره اسد بر سوریه باز نداشت به گونه‌ای که تنها ۵درصد از خاک این کشور در کنترلش بماند.

دیدار وزیر امور خارجه روسیه با خامنه‌ای

یک مسئول بلندپایه در منطقه که خواسته نامش فاش نشود، به خبرگزاری رویترز گفت: «تصمیم مشترک ایران و روسیه برای افزایش مداخله در سوریه، چند ماه پیش در جلسه‌ای میان وزیر امور خارجه روسیه و علی خامنه‌ای رهبر ایران گرفته شد.»
این مقام مسئول افزود: «سلیمانی که از سوی خامنه‌ای مامور اداره عملیات شد، به مسکو سفر کرد تا درباره جزئیات گفت‌وگو کند. از آن هنگام، او چند بار نیز به سوریه رفته است.»
دولت روسیه می‌گوید که دخالتش در سوریه بنا بر خواست رسمی اسد صورت گرفته که ژوئیه گذشته درباره مشکلات ارتشش سخن گفته بود و به وضوح از نقص نیروی انسانی پرده برداشته بود.
بنا بر این گزارش، خامنه‌ای هم یک نماینده بلندپایه به مسکو فرستاد تا با ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری این کشور دیدار و گفت‌وو کند.
پوتین به این نماینده گفت: «می‌پذیرم، مداخله خواهیم کرد، قاسم سلیمانی را بفرست. این گونه بود که سلیمانی به مسکو رفت تا درباره طرح خود سخن بگوید.»
هفته گذشته جنگنده‌های روسیه که در فرودگاه لاذقیه مستقر هستند، بمباران مواضع مخالفان مسلح را آغاز کردند.