هنری کسینجر وزیر امور خارجه سابق آمریکا از فروپاشی منطقه خاورمیانه به دلیل تحولات بحران سوریه، خروج نیروهای آمریکایی از منطقه و دخالت نظامی روسیه هشدار داد؛ مساله‌ای که باعث می‌شود هم‌پیمانان نسبت به ائتلاف قدیم با ایالات متحده شک کنند.
کسینجر در مقاله‌ای با عنوان «فروپاشی چارچوب ژئو سیاسی خاورمیانه» که در روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» منتشر شده، هشدار داده است که «دخالت نظامی روسیه در سوریه نشان از پیامدهای عقب نشینی نقش آمریکا دارد که برای ثبات در منطقه خاورمیانه تلاش می‌کرد؛ نقشی که ایالات متحده از سال ۱۹۷۳ پس از جنگ عربی-اسرائیلی داشت.»

فروپاشی چارچوب ژئو سیاسی

کسینجر افزود پس از آن جنگ، مصر ائتلاف نظامی خود را با اتحاد جماهیر شوروی سابق کنار گذاشت و به مذاکرات صلح با اسرائیل به میانجی‌گری آمریکا پیوست. این مذاکرات به معاهده صلح میان قاهره و تل‌آویو و نیز معاهده صلح میان اردن و اسرائیل انجامید. همچنین با میانجی‌گری سازمان ملل متحد، به جنگ میان سوریه و اسرائیل پایان داد. پس از آن صدام حسین در جنگ علیه کویت شکست خورد آن هم به وسیله ائتلافی بین‌المللی که آمریکا رهبری آن را بر عهده داشت. آمریکا همچنین جنگ علیه تروریسم را در عراق و افغانستان رهبری کرد. در این تلاش‌ها مصر، اردن و کشورهای خلیج هم‌پیمان ما بودند و حضور نظامی روسیه در منطقه ناپدید شد.
به نوشته وزیر امور خارجه سابق آمریکا، این چارچوب ژئو سیاسی هم اکنون در وضعیت آشوب قرار گرفته است. چهار کشور در خاورمیانه هستند که عبارتند از لیبی، یمن، سوریه و عراق، بیش از پیش از آشوب رنج می‌برند. این کشورها از سوی گروه‌هایی هدف قرار گرفته‌اند که می‌خواهند حاکمیت خود را بر مناطق وسیعی در عراق و سوریه تحمیل کنند به گونه‌ای که گروه داعش می‌خواهد نظام خلافتی بر پایه دیدگاه‌هایش برپا کرده و آن را جایگزین کشورهای به رسمیت شناخته شده از سوی نظام جهانی کند.

گروه‌های سیاسی در پی محدود کردن حکومت‌ها

به نوشته کسینجر، خاورمیانه در معرض چهار تهدید هست که آن را در آستانه فروپاشی قرار داده است؛ برجسته‌ترین این تهدیدها، اهداف ایران برای احیای امپراتوری فارس و همچنین تلاش گروه‌های دینی تندرو برای سرنگونی نظام‌های سیاسی وجود است. تنش‌های محلی در چارچوب یک کشور میان گروه‌های نژادی و دینی و همچنین فشارهای داخلی ناشی از بحران‌های سیاسی و اقتصادی محلی را می‌توان به آن افزود.
او، اوضاع سوریه را مثالی زنده برای تناقض‌های موجود در منطقه می‌داند. در سوریه قیام اکثریت علیه بشار اسد مستبد آغاز شد؛ رئیس جمهوری که از سوی گروه‌‌های مذهبی و نژادی حمایت می‌شود. از سویی هرکدام از طرف‌های متخاصم را طرفی خارجی حمایت می‌کند که در پی منافع خود است. ایران از نظام اسد با این اعتبار حمایت می‌کند که پایه هیمنه تاریخی ایران است؛ هیمنه‌ای که از تهران آغاز شده و تا خاورمیانه ادامه می‌‌یابد. کشورهای خلیج اما بر کنار رفتن اسد و در نتیجه به شکست کشاندن طرح‌های مذهبی ایران تلاش می‌کنند؛ طرح‌هایی که خطرناک‌تر از گروه‌های تروریستی هستند. در همان حال کشورهای خلیجی برای شکست داعش و متوقف کردن پیشروی ایران هم تلاش می‌کنند. این تناقض و شکاف در پی توافق اتمی ایران تعمیق شد؛ توافقی که کشورهای سنی نگران‌اند به مثابه توافق ضمنی آمریکا با هیمنه ایران باشد.

عقب نشینی آمریکا از منطقه

این جهت‌گیری‌های متضاد به گفته کسینجر به دلیل عقب‌نشینی آمریکا از منطقه تشدید شد؛ مساله‌ای که برای روسیه امکان مشارکت در عملیات نظامی عمیقی در خاورمیانه را فراهم آورد. نیروهای روسیه به شکل بی سابقه‌ای در تاریخ این کشور، در خاورمیانه حضور پیدا کرده‌اند. آن‌گونه که وزیر امور خارجه سابق آمریکا می‌گوید، به نظر می‌رسد که مسکو از فروپاشی نظام اسد و تکرار آشوب لیبی نگران است؛ آشوبی که می‌تواند داعش را در دمشق به قدرت برساند یا همه سوریه را به پناهگاهی برای تروریست‌های تبدیل کند؛ پناهگاهی که ممکن است توسعه یابد و به مرزهای جنوبی روسیه در قفقاز و دیگر مناطق برسد. او خاطرنشان کرد که سیاست روسیه، به سود دخالت ایران در محافظت از قدرت شیعیان در سوریه است.
او افزود: در نگاهی ژرف، هدف روسیه ابقای اسد تا آینده نامعلوم نیست. این تحرک سنجیش برای توان مانور کلاسیکی به منظور تحریک تهدید تروریستی در مناطق مرزی جنوبی روسیه است که چالش ژئو سیاسی است نه ایدئولوژیکی و باید در همین سطوح با آن تعامل کرد. انگیزه‌ها هرچه باشد، بقای نیروهای روسیه در منطقه و مشارکتشان در جنگ، چالشی برای سیاست آمریکا در خاورمیانه است و می‌تواند حداقل تا چهار دهه ادامه یابد.

آمریکا و بدگمانی هم‌پیمانان

به نوشته هنری کسینجر، سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه، بدگمانی‌ها و شک‌هایی را برای هم‌پیمانان ایالات متحده ایجاد کرده است آن هم در میانه نگرانی از برخورد فعلی آمریکا و روسیه. زیرا شرایطی شبیه شرایطی است که به جنگ جهانی اول انجامید، با این تفاوت که آن جنگ با اسلحه کلاسیکی بود. از همین رو ایالات متحده باید به شکلی قاطع برای جلوگیری از دست‌یابی ایران به اسلحه اتمی و در نتیجه ممانعت از دست یابی تمام کسانی که در خاورمیانه در پی اسلحه اتمی هستند به این سلاح، عمل کند. همچنین از میان بردن گروه داعش یک اولویت ضروری در منطقه است.
کسینجر از واشینگتن خواست تضمین‌های تسلیحاتی که به هم‌پیمانان در خاورمیانه در سیر توافق هسته‌ای وعده داده بود را ارائه دهد. همچنین خواستار مذاکره با ایران شد تا این کشور به پایبندی به مرزهای شناخته شده‌اش ملزم شود. او افزود واشینگتن باید نقشی را که می‌خواهد در قرن ۲۱ ایفا کند مشخص کند.
وزیر امور خارجه سابق آمریکا مقاله خود را این‌گونه پایان داد که خاورمیانه، مهم‌ترین امتحانی است که حیثیت ایالات متحده را روی محک قرار داده؛ امتحانی نه برای توان نظامی‌اش، بلکه برای عزم و توان آمریکایی‌ها برای تفاهم با جهان جدید.