چرا وچی شد که وزارت اطلاعات نتوانست اتوبوس نویسندگان را به دره پرت کند وهمه را بکشد سالگرد 'سفر مرگ'؛ اتوبوسی که دیگر حرکت نمیکند؟
- ۱۹ سال پیش، در نیمه مرداد ماهی گرم، ۲۱ نویسنده، شاعر و روزنامه نگار مسافر، بی آنکه به مقصد رسیده باشند، به اجبار و از نیمه راه به تهران بازگشتند، با تجربهای هولناک که سایههایش هرگز از زندگیشان بیرون نرفت.
در سالگرد توطئه کثیف وزارت بد نام اطلاعات ، چرا وزارت اطلاعات موفق نشد اتوبوس نویسندگان ودگراندیشان را در مسیر ارمنستان به ته دره بفرستد وهمه را بکشد؟
مسافران، به دعوت اتحادیه نویسندگان ارمنستان راهی ایروان شده بودند. مقدمات طوری پیش رفته بودند که سفر زمینی انجام گیرد. فهرست مسافران چند بار تغییر کرده بود. کسانی قبل و کسانی حتی بعد از حرکت از حضور یا ادامه سفر سر باز زده بودند، در آخرین لحظات اتوبوس و ترمینال مسافربری عوض شده بود، اما هیچ چیز خاطر مسافران را نیاشفته بود، حتی هشدار صریح غفار حسینی که ضمن خودداری از پذیرش دعوت برای حضور در این سفر گفته بود: "همه تان را به ته دره میاندازند".
تحقق پیش بینی غفار حسینی که اندکی بعد، جنازهاش در خانه اش پیدا شد، زمان زیادی نبرد. در خنکای بامداد روز ۱۶ مرداد ماه، راننده اتوبوس در دو تلاش نافرجام و پی در پی کوشید اتوبوس را در گردنه حیران به دره بیندازد. هر دو بار خود از پشت فرمان به بیرون از اتوبوس پریده بود، تصادف یا بخت بلند سرنشینان و هوشیاری و سرعت عمل مسعود توفان و شهریار مندنی پور، آنان را زنده نگه داشت.
راننده، از سرنشینان گوشه گرفت. اندکی بعد، چهرههای امنیتی آشنا برای نویسندگان در محل حاضر شدند. راننده را با خود بردند و سرنشینان را در آستارا بازداشت و به طور کتبی از آنها بازجویی کردند و سپس صبح روز بعد رهایشان کردند تا خود، این بار نه دیگر آسوده خاطر، که ترسان و هراسان از هول و هیبت آنچه دیده بودند، به تهران بازگردند با طنین این تهدید در جانشان که مبادا لب بازکنند و سخنی از آنچه رفته بگویند.
نویسندگان، ابتدا تنها در جمع های کوچک بسیار دوستانه، شرحی از ماجرا دادند. هیچ نهاد حکومتی، مسئولیت این حادثه را برعهده نگرفت. مسئولان حکومتی اساسا با سکوت، اصل وجود و وقوع چنین رویدادی را به رسمیت نشناختند و اگر ماجرای قتل روشنفکران و دگراندیشان و پیامدهای ناشی از آن، از جمله انتشار اعلامیه بی سابقه وزارت اطلاعات مبنی بر دست داشتن "شماری از عناصر خودسر" این وزارت پیش نیامده بود، چه بسا هرگز تلاش دست کم بخشی از نیروهای اطلاعاتی و امنیتی برای قتل دسته جمعی ۲۱ نویسنده، شاعر و روزنامه نگار به طور رسمی تایید نمیشد.
مطرح شدن نامهای مشترکی در دو پرونده جدا که فصل مشترکشان کشتن نویسندگان و دگراندیشان بود، به ماجرای معروف به "اتوبوس مرگ ارمنستان" ابعادی تازه بخشید و اهمیت آن را نمودار ساخت؛ ماجرایی که پیامدهایش همه کسانی را به شکلی به این اتوبوس پیوند خورده بودند، به نوعی متاثر کرد.
نویسندگان
امروز، از ۲۱ سرنشین آن اتوبوس، سه نفر دیگر زنده نیستند: محمد علی سپانلو، بیژن نجدی و منصور کوشان که اصلیترین برنامه ریز این سفر بود و مفصلترین شرح منتشر شده ماجرا تا امروز را در کتابش، حدیث تشنه و آب، به دست داده است.
آنها هرگز نتوانستند از ابعاد اصلی ماجرایی که میتوانست سال ها زودتر به زندگیشان پایان دهد، آگاه شوند. هرگز امکان و اجازه آن را نیافتند و دیگر نخواهند یافت که شکایتی به دادگاه ببرند و کسانی را شناسایی کنند که قصد جانشان را کرده بودند.
از ۱۸ نفر دیگر، دست کم هفت نفر هم یا ناگزیر ایران را ترک کردهاند یا دیگر در ایران زندگی نمی کنند: مسعود بهنود، مسعود توفان، بیژن بیجاری، شهریار مندنیپور، فرج سرکوهی، علی صدیقی و محمد محمد علی که اولین مطلب درباره ماجرای اتوبوس مرگ را اوایل دهه ۸۰ خورشیدی در ایران منتشر کرد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر