روحانی وخریداری ۱۱۸هواپیمای ایرباس، ابهامات و تناقضات

به‌رغم گذشت حدود یک هفته از اعلام خرید هواپیماهای ایرباس توسط دولت  حسن روحانی  در سفرش به فرانسه، هنوز سؤالات زیادی درباره این معامله و چند و چون آن وجود دارد و اظهارات ضد و نقیضی که در این باره گفته شده، به ابهامها دامن زده است؛ از این‌که ارزش و حجم مالی این معامله، از 27میلیارد دلار تا ۱۰.۵میلیارد دلار اعلام شده است! از این‌که آیا هواپیماها نو هستند یا کهنه؟ از این‌که بهای این هواپیماها به چه صورتی پرداخت می‌شود؟ و… غیره.

آخوندی وزیر راه و شهرسازی دولت روحانی در مورد تعداد هواپیماهای خریداری شده و نوع آن گفت: «در مجموع ۱۱۸ فروند هواپیما شامل، ۴۵ فروند ایرباس ۳۲۰، ۴۵ فروند ایرباس از سری ۳۳۰ و ۱۶ فروند ایرباس ۳۵۰ و همچنین ۱۲ فروند ایرباس ۳۸۰ خریداری کردیم» (باشگاه خبرنگاران جوان ـ 10بهمن 94).

در مورد این‌که این هواپیماها نو است یا کهنه نیز اظهارات مقامهای رژیم ضد و نقیض است. تقوی معاون سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد: «این‌که تا پایان سال، هواپیمای نو وارد کشور شود، بعید به‌نظر می‌رسد، چرا که ساخت و تولید هواپیما پروسه خاصی دارد و به این سرعت هواپیمایی وارد کشور نمی‌شود. ۱۱۴ فروند هواپیمای ایرباس در یک فرآیند ۴ تا ۵ ساله وارد کشور می‌شود».

اما پرورش مدیر عامل شرکت هواپیمایی ایران (هما) گفت: «ما یک توافق اولیه‌یی با ایرباس، برای تحویل 118فروند هواپیماهای نو در یک دوره 8 تا 10ساله کردیم. قرار است که 5تا8 فروند این هواپیماها در سال 2016 تحویل داده شود. بقیه هواپیماها هم، به‌ترتیب در 7تا 8سال آینده تحویل داده می‌شود. حجم قرارداد بیش از ۱۰.۵میلیارد دلار است که قرار است بخش عمده‌ای از آن از طریق… از طریق بانکهای خارجی و بانکهای ایرانی تأمین بشود» (تلویزیون رژیم – 9بهمن 94).

در حالی که معاون سازمان هواپیمایی، بازة زمانی تحویل هواپیماها را 4تا 5سال اعلام می‌کند، مدیر عامل هما آن را 7، 8سال عنوان می‌کند؛ اما مهمتر از آن این است که در حالی که تقوی می‌گوید که هواپیماهایی که در سال 2016تحویل داده می‌شود دست دوم هستند، پرورش ادعا کرد که همه هواپیماها نو هستند. تناقض دیگر، در مورد مبلغ قرارداد است. در حالی که تا به‌حال منابع مختلف و متعدد رژیم مبلغ قرارداد را 27میلیارد دلار اعلام کرده‌اند، مدیر عامل هما این مبلغ را ۱۰.۵میلیارد دلار عنوان نمود. علت این میزان اختلاف آیا به‌خاطر تفاوت قیمت نو و قیمت هواپیمای دست دوم است؟ چرا که قیمت نو این تعداد هواپیما از مدلهای مختلف را منابع فرانسوی 25میلیارد یورو عنوان کرده‌اند.

در مورد چگونگی بازپرداخت، بهای این هواپیماها هم روحانی در گفتگوی تلویزیونی (13بهمن) خود گفت و هم آخوندی پیش از این گفته بود که کشور چنین پولی را در اختیار ندارد و بهای هواپیما‌های خریدای شده را با روش اجاره به شرط تملیک (لیزینگ) پرداخت خواهد کرد. (خبرگزاری تسنیم ـ ۱۳آبان ۹۴).

اما تناقضات به همین چند نمونه محدود نمی‌شود، مدیرعامل هما در ادامه اظهاراتش گفت: «قرار است در یک دوره 8تا 10ساله، 45 فروند هواپیمای330 که یک هواپیمای میان‌برد و دوربرد هست تحویل بگیریم. به ترتیب قرار است که 18فروند هواپیمای بسیار جدید ایرباس 350 که تابه‌حال فقط یکی دو شرکت به آنها تحویل داده شده و 12فروند هم هواپیمای ایرباس بزرگ بدنه وسیع 380 در آینده به ما تحویل داده شود. البته این امکان برای ما هست و در تفاهم‌نامه پیش‌بینی شده که اگر ما مایل بودیم، تا وقتی که شرایط پذیرش هواپیمای 380 در کشور ـ به‌خصوص در فرودگاه خمینی ـ فراهم بشود، ما تحویل‌گیری آنها را در این دوره 8ساله، مقداری به تعویق بیندازیم یا این‌که نوع آن را با نوع دیگری از ایرباس تعویض کنیم. این اقدامات و پیش‌بینی‌ها را ما انجام دادیم».

به این ترتیب رژیم می‌خواهد هواپیمایی بخرد که هیچ‌یک از فرودگاههای کشور باند مناسب برای فرود آن و سایر امکانات پذیرش آن را ندارند.

نکته دیگر این‌که قیمت هر فروند ایرباس380، بالغ بر نیم میلیارد دلار است و قیمت 12فروند آن به 6میلیارد دلار بالغ می‌شود، در این صورت اگر مبلغ قرارداد ۱۰.۵میلیارد دلار باشد، تنها ۴.۵میلیارد دلار برای 106فروند هواپیمای دیگر می‌ماند! با توجه به این‌که قیمت متوسط سایر هواپیماها بیش از 200میلیون دلار است. تبلیغاتی بودن عمده این جریان بیش از پیش تقویت می‌شود. به‌خصوص آن که اطلاعات دیگر نیز حاکی از آن است تعداد هواپیماهای کهنه و دست دوم به 8 تا 10فروند هواپیماهای تحویلی سال 2016 محدود نمی‌شود.

معنی ورود هواپیماهای دست دوم به ناوگان هوایی کشور، وقوع سوانح هوایی باز هم بیشتر است. زیرا علت عمده سوانح هوایی سالهای اخیر، کهنگی و از دور خارج بودن هواپیماها بوده است. بر اساس داده‌های منتشر شده، تعداد سوانح هوایی ایران طی ۲۵ سال گذشته به حدود 200مورد می‌رسد و شمار قربانیان آنها به 2هزار نفر بالغ می‌شود، اما گویا این روند فاجعه قرار است در سالهای آینده نیز هم‌چنان ادامه داشته باشد.

نکته قابل‌توجه دیگر این است که در حالی که رژیم معامله 118هواپیما را امری تمام شده می‌داند، به گفته منابع فرانسوی، نمایندگان رژیم ایران و نمایندگان شرکت ایرباس، در مورد هواپیما‌های مورد بحث نه قرارداد، بلکه تنها تفاهم‌نامه امضا کرده‌اند. کیهان 10بهمن نیز به‌نقل از «استفان شافرات» سخنگوی ایرباس در تولوز فرانسه نوشته است: «ایرباس تأیید نخواهد کرد که مذاکرات با ایران آن‌قدر پیش رفته که منتهی به ثبت سفارش در روزهای آتی باشد».

باز یک نکته قابل تأمل دیگرآن است که بعضی منابع رژیم از جمله سایت الف متعلق به احمد توکلی نماینده مجلس ارتجاع این سؤال را مطرح کرده که چرا همه 118هواپیما تنها از یک شرکت و از فرانسه خریداری شده است؟ در همین رابطه کوچک زاده از نمایندگان دلواپسان در مجلس ارتجاع روز یکشنبه (11بهمن 94) این سؤال را مطرح کرد که آیا این به‌خاطر آن نیست که در برجام یک ماده خاص گنجانده شده که پولهایی که از بانکهای هر کشور آزاد می‌شود، باید به مصرف خرید از همان کشور برسد؟».